En de MOV-groepen in het Westland en Delfland organiseren sinds 2012 een vredeswandeling rond de thematiek van de vredesweek, ergens in het Westland. Daarvoor hielden de kerken en moskee in Delft-Zuid al jaarlijks een gezamenlijke vredestocht in de wijk. Kortom, lopen voor vrede is niet nieuw. Dat weet Pax ook wel. De geschiedenis van Pax Christi is gelardeerd met gebedskruistochten voor vrede, voettochten, vredesdemonstraties, vredesmarsen, pelgrimages en adventstochten. De ‘Walk of Peace’ is een laatste loot aan deze stam met een eigen profiel. Pax heeft gekozen voor een Engelse naam, om zo een verbinding te kunnen maken met andere nationaliteiten, de internationale vredesbeweging en de internationale pelgrimage van gerechtigheid en vrede, waartoe de Wereldraad van Kerken in 2013 in Busan heeft opgeroepen.
Kenmerken Walk of Peace
De Walk of Peace heeft als vredeswandeling of –pelgrimage
een aantal eigen kenmerken:
- Het tijdstip: de
activiteit vindt plaats tijdens de Vredesweek, die jaarlijks wordt
gehouden in de laatste volle week van september
- Mensen van verschillende
achtergronden treffen elkaar, niet alleen tijdens de wandeling, maar
liefst ook al in de voorbereiding. Het gaat daarbij niet alleen om mensen
uit verschillende kerken, maar ook met verschillende levensbeschouwingen,
culturen en nationaliteiten. Zoals bij het moderne pelgrimeren de tocht
naar het pelgrimsoord minstens zo belangrijk is als het gebeuren op de
bestemming zelf (met als voorbeeld de camino naar Santiago de Compostela),
zo is de organisatie van een Walk of Peace met mensen van verschillende
achtergronden zelf al een oefening in vrede en ontmoeting. Ik moet in dit
verband denken aan een multiculturele tocht, waartoe ik zelf in 2006 het
initiatief had genomen in mijn vroegere woonplaats Alphen aan den Rijn.
Daarbij waren niet alleen verschillende kerken betrokken, maar ook de
Turkse moskee en een vrouwencentrum. In de voorbereiding hadden we ook
contacten met de Marokkaanse moskee en enige andere kerkgenootschappen en
buurthuizen, maar de een na de ander haakte om uiteenlopende redenen af. Voor
mijzelf was dit voorbereidingstraject minstens zo leerzaam als de
(geslaagde) tocht zelf.
- Tijdens de tocht worden verbindingen gelegd tussen de verschillende culturen en levensbeschouwingen. Dat kan in de ontmoeting onderweg, via muziek en gebaren van vrede. Tijdens de eerste Walk of Peace in Den Haag vond ik het heel ontroerend, dat kinderen bij de Mescidi Aksamoskee (n.b. in een voormalige synagoge) aan de deelnemers een witte roos uitdeelden, die enige honderden meters verderop konden worden neergelegd bij het Joods Kindermonument. Later tijdens deze tocht kregen we in de Parkstraatkerk een kaartje uitgereikt, waarop je een vredeswens kon schrijven voor de Oekraiense bruggenbouwster Olena Hantsyak-Kaskiv. Wat verder op de route stond een speciale brievenbus, waarin dit kaartje gedeponeerd kon worden.
- De Walk of Peace is
volgens Pax geen protestmars of demonstratie, “hoewel je zichtbaar
uitnodigend aanwezig kunt zijn in de stad.” Maar zou ik willen opmerken:
Is het niet kenmerkend voor elke pelgrimage, dat zij ook een
getuigeniskarakter heeft? Je hoeft geen protestborden mee te dragen of
leuzen aan te heffen, om aan de voorbijgangers op straat een signaal af te
geven, dat hier iets opmerkelijks gebeurt: mensen van verschillende
afkomst staan niet tegenover elkaar, maar lopen gezamenlijk op.
- Bij elke pelgrimstocht wordt niet alleen een uiterlijke weg afgelegd, maar ook een innerlijke weg. Die twee staan niet los van elkaar. De uiterlijke weg met zijn halteplaatsen en moeilijkheden beïnvloedt de spirituele weg van de pelgrim. Die spirituele weg kan ook gecultiveerd worden, met rituelen, opdrachten , teksten, liederen e.d. In het kader van de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede van de Wereldraad van Kerken wordt hierbij wel gebruik gemaakt van de drieslag van Dorothee Sölle: de positieve weg, de negatieve weg en de transformatieve weg. Je kunt God ontmoeten via het goede, of juist een besef krijgen van God via een confrontatie met lijden en onrecht (negatieve weg) en je leven dringend laten veranderen.
Bepalen van de route
Waar houd je nu een Walk of Peace? Als je kiest voor een meer
bezinnende tocht, dan kan je de vrije natuur opzoeken. Wil je gezien worden,
dan ligt een tocht door het centrum meer voor de hand. Ook de drieslag van
Sölle kan hier een rol spelen: je kunt als halteplaatsen plekken kiezen die
vrede en vrijheid in een positieve zin verbeelden of juist herinneren aan
oorlogsgeweld en discriminatie. En op sommige plekken kan een ontmoeting geregeld
worden met inspirerende vredeswerkers. (vgl. ideeënboek, p. 17) Omdat het bij
deze activiteit niet alleen gaat om het wandelen, maar ook om de ontmoetingen op
de halteplaatsen, moet je de route niet langer maken dan 5 kilometer. De
ervaring leert, dat een deelnemer al snel 2 tot 3 uur doet over het afleggen
van dit traject, als de halteplaatsen voldoende interessant zijn om er te
blijven hangen.
Activiteiten
De spirituele weg kan bevorderd worden door bewust ontmoetingen
en activiteiten te plannen op de halteplaatsen of onderweg. Je kunt b.v. denken
aan:
- Gesprekskaartjes voor
onderweg (volgens het model van De Wandeling).
- Een ontmoetingsmarkt
- Een kerk, synagoge of
moskee bezoeken, met eventueel een rondleiding of tentoonstelling
- Een ontmoeting met een
lokale vredeswerker.
- Een afsluitend debat.
Verbindingen tussen plekken en mensen kunnen op
verschillende manieren worden gelegd. Ik noemde al eerder het uitdelen van een
roos, die kan worden neergelegd bij een monument. In Enschede werden vorig jaar
wensvlaggen gemaakt. Ook kan een vredesvlam worden meegedragen en doorgegeven.
Leentjebuur
Pax en de Raad van Kerken hebben voor de Walk of Peace een
mooi ideeënboek
gemaakt. Maar in de afgelopen jaren zijn ook andere vormen van pelgrimages rond
een maatschappelijk onderwerp ontwikkeld. Je kunt ook inspiratie ontlenen aan:
- diaconale wandelingen of
armenzorgwandelingen langs diaconale initiatieven uit verleden en heden
- de Pelgrimstocht
Vastenactie voor een ontwikkelingsproject
- de klimaatloop om aandacht
te besteden aan klimaatverandering of andere aspecten van duurzaamheid.
Oikos en Kerk in Actie hebben hiervoor een handleiding
gemaakt
- de bidprocessie
voor de schepping, die gemaakt is voor de viering van de
Wereldgebedsdag voor de Zorg voor de Schepping (1 september). De
handleiding bevat suggesties voor het ontwerpen van de route rond
verschillende thema’s van zorg voor de schepping en liturgische
bouwstenen.
- een stadspelgrimage rond
de werken van barmhartigheid. Zie voor een voorbeeld in Zoetermeer mijn
eerdere bijdragen over de opzet
en inhoud
van een dergelijke activiteit twee jaar geleden.
Ik hoop, dat deze ideeën dit jaar navolging krijgen in
meerdere locaties. Wandel ze voor de vrede!
